Szkice Skalne

 Jan Wieczorek /Barbarina/.

   

  

  Faktura formacji skalnych, dostarcza wielu oryginalnych wzorców. Naturalny rysunek geologiczny można nazwać swoistego typu geologiczną abstrakcją, natomiast - szkic skalny, jest, ciągiem skupiającym w sobie zarówno kontur tj. obramowanie danej formacji skalnej, jak i też jej wypełnienie. W rozumieniu przezroczystym każda bryła nie powinna przez ludzką percepcje być odebrana jako element tylko, albo wyłącznie powierzchniowy. W malarstwie elementy powierzchniowe są wpisane w kanon, rzadko kiedy malarze w swoich pracach przechodzą w kompozycje, które mogą ujawnić walory zewnętrzne jak i wewnętrzne danego przedmiotu lub zagadnienia, z którym może wiążąc się tematyka przedstawienia. Formacja skalna tak bardzo plastyczna, zbliżona niemal do naturalnej rzeźby, posiada prawie zawsze za sprawą geologicznej faktury rozmaite trójwymiarowości, które sprawiają, że zaczynamy widzieć postaci zwierząt, sylwetki monstrualnych postaci, całe kompozycje zarówno figuratywne jak i bardziej abstrakcyjne w zależności od rodzaju skały. Zarówno lita skała jak i bloki skalne, formują się lub korodują poprzez naprężenia lub czynniki atmosferyczne (mróz, wahania temperatur, słońce, wiatr i wodę), procesy te nadają niemal każdej skale wyjątkowej oryginalności. 

 Grobla Olbrzyma - Irlandia Pn.

Skały granitowe z fazy litej korodują w systemie spękań. Najczęściej są to spękania, jeśli się im dokładniej przyjrzeć usystematyzowane. Na rzeźbę granitu, jego rysunek składają się również ciekawe elementy mikrorzeźby: kociołki wietrzeniowe, pola spękań poligonalnych podobne do pomarszczonej skóry, rozmaite krawądki, rysy, przerysy, okapy, załupy, żyły, czyli przerosty w granicie innych skał takich jak aplit czy kwarc. W granicie występują też urzekające zagłębienia, wietrzenia kawernowe, jeśli dziesiątki tych elementów twórca dostrzeże i zestawi z całością, to jest konturem skały, będzie wówczas poruszać się w obrębie wielopłaszczyznowości, w której normalne zasady percepcji ulegają osobliwym złudzeniom. 

 Wieżyce -Perła Zachodu.

Skały granitognejsowe i gnejsowe, przybierają kontury bardziej „kubistyczne”, pękają niemal w geometryczne formy rozmaitych brył. Sam gnejs jako skała metamorficzna, może mieć różne pochodzenie i różny stopień zmetamorfizowania. Na świecie występują gnejsy powstałe ze skał osadowych i głębinowych. Ortognejsy pochodzenia granitoidowego, są częste w całych Alpach, występują także w Tatrach czy Sudetach. W Polsce skały te można oglądać praktycznie we wszystkich odmianach, od gnejsów oczkowych laminowanych, smużystych po granitognejsy (teksturalnie bliskie granitom). Skały granitognejsowe posiadają wyjątkowy rysunek, który dostarcza dziesiątek wariacji. Poszczególne rysy i spękania skalne układają się w granitognejsie niemal jak losowo rysowane na tablicy punkty szkicu, który należy tylko za pomocą wyobraźni podobnie jak uczyniono to niegdyś z konstelacjami gwiazd połączyć w konkretne przedstawiania. Plener wśród tych skał jest znakomitą szkoła wyobraźni, odnajdowaniem rysunku, sprężenia pomiędzy ludzkim umysłem, a faktura formacji skalnej.

Z pozostałych skał metamorficznych należy wymienić: rozmaite łupki, fylity, hornfelse czy wreszcie marmury. O skalach tych postaram się więcej napisać w rozdziale traktującym o abstrakcji geologicznej.

 Jan Wieczorek szkic Barbariny.

Skały piaskowcowe niewątpliwie z racji swojej fizyczności chyba najbardziej ze wszystkich skał na świecie przypominają naturalne rzeźby, to właśnie w piaskowcach przyroda rzeźbi, najbardziej okazałe monumenty: skalne grzyby, wielbłądy, kaczki, świątynie indyjskie, totemy, naturalne mosty i łuki oraz potężne formacje skalne takie jak Grand Canyon czy Ulurru w Australii. Piaskowce są ubogie w teksturze, z reguły lite z występującymi spękaniami ciosowymi, rzadziej niż w innych skałach występującymi rysami i innymi składnikami mikrorzeźby. Charakterystycznym elementem dla piaskowców są wgłębienia i dziurki skalne, niekiedy skała jest podziurawiona jak tarcza strzelecka, bywa że mniej odporny materiał jest przez procesy erozji usunięty ze skały w sposób bajeczny, w którym nie mamy już do czynienia z dziurkami, lecz z potężnymi ogromnymi ubytkami skały przez które przeziera eter. 

 

 Wapienne skały w Jaskini Nowej - Góry Kaczawskie.

Skały Wapienne, to kolejna kategoria skał osadowych, w tym wypadku powstałych za sprawą żywych organizmów, które obumarły i przeobraziły się w skałę. Wapienie zachwycają kolorystyką, formą wyrażaną zarówno przez ciekawy kontur jak i szkic elementów składowych poszczególnej ściany. W Polsce skały te można podziwiać w Tatrach i na Jurze Krakowsko Częstochowskiej, najciekawsze wystąpienia wapiennych rejonów skalnych w Europie można podziwiać we Włoszech, Hiszpanii i Francji. Rejony takie jak Grand Canyon du Verdon, czy nadmorski Calanques, w Prowansji, to prawdziwe perły europejskiej przyrody. Do skał osadowych tak naprawdę zaliczamy mnóstwo formacji geologicznych, teksturalnie do najciekawszych zalicza się te gruboziarniste, czyli: zlepieńce, w tym zlepieniec „puddingstone”, brekcje, wapienie organogeniczne, muszlowce, tufy i wiele innych. 

 Wilcza Góra koło Złotoryi - Struktury Bazaltowe.

Wyjątkowej urody szkice skalne, można podziwiać za sprawą skał wylewnych. Skały wulkaniczne, najpiękniej prezentują się w formacjach przybierających postać figur geometrycznych. Bazaltowe słupy, rozety, róże skalne, formacje przypominające monumentalne organy, klify nadmorskie, zęby i totemy wystające z ziemi lub morza, to chyba jedne z najpiękniejszych formacji skalnych na świecie. Skały wylewne nawet wówczas, gdy układają się w zwarte ściany, czarują swym rysunkiem. W skałach wulkanicznych można podobnie jak w granitognejsach łączyć rozmaite linie i krawędzie w zaskakujące przedstawienia. Pięknym dowodem tego, może być bardzo interesujące stanowisko będące rezerwatem przyrody znajdujące się koło Złotoryi - Wilcza Góra czy Pańska Skała formacja znajdującą się w okolicy Nowego Boru w Republice Czeskiej. 

 Organy Wielisławskie z naznaczonym szkicem.

Łańcuchy górskie i formy skalne powodują w ludziach wiele zachwytu, jednakże w zakresie wizualnym, za tą estetycznością, mało który twórca doszukuje się czegoś więcej niż samego pejzażu. Podczas gdy niemal każdy element przyrody, dysponuje oprócz odkrytej narracji o sobie, czymś niebywale oryginalniejszym tj. przestrzenią przezroczystą, która pozwala widzieć rzeczy, w geologicznym matriksie. 

Szkice Skalne film ilustracyjny